Giám đốc BHXH tỉnh Quảng Nam Nguyễn Thanh Danh: Tiếp tục đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về BHXH, BHYT

Nội dung sơ kết 5 năm thực hiện Nghị quyết số 28 –NQ/TW, ngày 23/5/2018 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội (BHXH) trên địa bàn tỉnh đã được đồng chí Hồ Quang Bửu - TUV, Phó Chủ tịch UBND tỉnh báo cáo trước hội nghị. Tại hội nghị, đồng chí Nguyễn Thanh Danh – Giám đốc BHXH tỉnh cũng đã làm rõ thêm những hạn chế, khó khăn, vướng mắc và giải pháp trọng tâm trong việc gia tăng tỷ lệ bao phủ về BHXH- một nội dung cốt lõi trở thành mục tiêu trong từng giai đoạn của Nghị quyết số 28 để thực hiện tốt hơn nữa trong thời gian đến .

Ông Nguyễn Thanh Danh đã nêu rõ thực trạng tham gia BHXH đối với BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện. Theo ông Danh, loại hình BHXH bắt buộc, đây là loại hình được tổ chức thực hiện từ rất sớm, có thể nói người lao động thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc khá rộng, ngoài LLVT, CCVC hưởng lương từ ngân sách Nhà nước đến NLĐ làm công ăn lương ở các loại doanh nghiệp, hộ kinh doanh cá thể có thuê mướn lao động…  Tính đến 31/12/2022, trên địa bàn toàn tỉnh có 194.067 người tham gia BHXH, chiếm 25,77% lực lượng lao động trong độ tuổi toàn tỉnh. Số người tham gia BHXH bắt buộc với tỷ lệ này chưa đạt mục tiêu đề ra và chưa tương xứng với tiềm năng hiện có. 

Theo số liệu đối chiếu với cơ quan Thuế và khảo sát thực tế tính đến quý 1/2022 trên địa bàn tỉnh có 10.003 đơn vị kinh doanh hoạt động với tổng số lao động hiện được sử dụng là 306.265 người. Trong đó, đã tham gia BHXH, BHYT, BHTN bắt buộc ở  4.967 đơn vị với 184.406 lao động. Trong số đơn vị đã tham gia BHXH, BHYT, BHTN bắt buộc thì có 2.787 đơn vị chưa đăng ký tham gia đầy đủ cho người lao động với số người chưa tham gia là 49.536 lao động và số đơn vị chưa đăng ký tham gia BHXH, BHYT, BHTN bắt buộc là 5.036 đơn vị với 72.323 lao động (như vậy tổng số lao động chưa tham gia là 121.859 người).

Qua khảo sát tại đơn vị thì lý do chưa tham gia BHXH bắt buộc có nhiều lý do nhưng tập trung có những nội dung sau: Người lao động chỉ hợp đồng ngắn hạn, thời vụ; Người lao động không muốn tham gia BHXH, có cam kết, không đồng ý tham gia vì trừ 10,5%; Công việc không thường xuyên; Nhân viên làm việc bán thời gian, làm việc theo ngày, làm việc theo giờ; Đơn vị không muốn tham gia; Đơn vị nêu gặp khó khăn; Thuê mướn làm việc dưới 1 tháng;Thu nhập dưới 2 triệu; Người lao động chỉ hợp đồng cộng tác viên lao động khoán việc theo luật dân sự, giao khoán sản phẩm; Hợp đồng không đủ 12 tháng trong năm; Trả tiền đóng BHXH vào lương; Đơn vị và người lao động động thống nhất thỏa thuận không đóng…

Đối với loại hình BHXH tự nguyện, BHXH tự nguyện được quy định bắt đầu thực hiện từ ngày 01/01/2008, đối tượng là người dân trên 15 tuổi không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc. Tính đến 31/12/2022, trên địa bàn toàn tỉnh có 21.574 người tham gia BHXH chiếm tỷ lệ 2,87%, vượt 1,87% chỉ tiêu kế hoạch đề ra. Tuy số người tham gia BHXH tự nguyện vượt 1,87% chỉ tiêu kế hoạch đề ra nhưng tỷ lệ này chưa phản ánh đúng thực tế hiện có. Nếu tính tất cả số người đăng ký tham gia BHXH tự nguyện lần đầu thì con số này gần 34.000 người.

Theo ông Danh, chính sách BHXH tự nguyện được đông đảo người dân hưởng ứng, tuy nhiên do dịch bệnh thu nhập của người đóng BHXH tự nguyện và người thân của họ bị giảm nên không thể duy trì được.

Bên cạnh việc vận động tuyên truyền người tham gia BHXH bắt buộc và người tham gia BHXH tự nguyện thì công tác tuyên truyền vận động để giữ những người đang tham gia BHXH bị gián đoạn công việc tiếp tục ở lại trong hệ thống cũng rất khó khăn. Thực tế cho thấy số người rút chế độ BHXH một lần trong những năm qua rất lớn, làm ảnh hưởng không nhỏ đến mục tiêu đạt tỷ lệ người sau độ tuổi hưởng lương hưu. Số thống kê sau 5 năm từ năm 2018 đến năm 2022, BHXH tỉnh đã giải quyết 70.020 người hưởng theo chế độ BHXH một lần, bình quân mỗi năm có 14.004 người; trong khi đó số người tham gia còn lại trong hệ thống qua 5 năm tăng chậm, cuối năm 2018 có 178.253 người, đến cuối năm 2022 có 194,067 người, chênh lệch tăng 15.814 người sau 5 năm.

Tình trạng vi phạm pháp luật về BHXH còn xảy ra, nhất là tình hình nợ BHXH, BHYT, BHTN kéo dài, với số lượng lớn làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động; một số doanh nghiệp nợ đọng BHXH không có khả năng trả nợ, doanh nghiệp có chủ sử dụng lao động bỏ trốn, mất tích… song chưa có chế tài hoặc hướng dẫn cụ thể để giải quyết quyền lợi cho người lao động, gây mất an ninh trật tự trên địa bàn tỉnh.

Đề khắc phục những tồn tại nêu trên, Giám đốc BHXH tỉnh Quảng Nam Nguyễn Thanh Danh đề xuất thêm một số giải pháp sau: 

Xuất phát từ quan điểm BHXH là một trụ cột trong những trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, góp phần phát triển KT-XH; thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, đảm bảo ổn định chính trị- xã hội, nên trước hết đây trách nhiệm là của cả hệ thống chính trị, của các ngành, các cấp.

“Đối với BHXH tỉnh trong thời gian đến, chúng tôi sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về BHXH, BHYT nâng cao chất lượng, hiệu quả tuyên truyền đối với từng nhóm đối tượng phù hợp với đặc thù ngành nghề; Tăng cường công tác thanh tra chuyên ngành đóng, kiểm tra và xử lý các tổ chức, đơn vị chưa đóng hoặc chưa đóng đủ BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động tại đơn vị cũng như xử lý đơn vị luôn để nợ đọng, chây ỳ…; Tổ chức lại mô hình vận động người tham gia BHXH tự nguyện theo phương châm “đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng người” gắn với dữ liệu hộ gia đình hiện có và của các tổ chức dịch vụ thu”- ông Nguyễn Thanh Danh nhấn mạnh.

Về đề xuất kiến nghị, BHXH tỉnh thống nhất các nội dung đề xuất kiến nghị trong báo cáo. Đồng thời, đề nghị Hội nghị Tỉnh ủy lần này xem xét ban hành Chỉ thị về tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện chính sách, pháp luật về BHXH, BHYT trên địa bàn tỉnh, trên cơ sở đó, cơ quan BHXH tỉnh phối hợp cùng các Ngành, các cấp, các địa phương có cơ sở tham mưu thực hiện.

Tuấn Phong