Hội thảo khoa học chào mừng kỷ niệm 420 năm danh xưng Duy Xuyên

Ngược dòng lịch sử, năm 1306, khi vua Chiêm Chế Mân giao hai châu châu Ô và châu Lý cho Đại Việt đã mở đầu cho những luồng di dân Việt di cư đến vùng đất Quảng Nam. Theo dòng mở cõi về phương Nam, các di dân người Việt đã cộng cư cùng với người Chăm để khai lập, tổ chức các làng xã trên vùng đất mới. Trên cơ sở đó, năm 1471, vua Lê Thánh Tông đã lập ra Đạo Thửa tuyên Quảng Nam. Giáp Thìn, năm thứ 47[1604], Chúa Tiên Nguyễn Hoàng lấy huyện Điện Bàn thuộc phủ Triệu Phong đặt làm phủ Điện Bàn, quản 5 huyện (Tân Phúc, An Nông, Hòa Vang, Diên Khánh, Phú Châu) lệ thuộc vào xứ Quảng Nam. Đổi phủ Tiên Bình làm phủ Quảng Bình, phủ Tư Ngãi làm phủ Quảng Ngãi, huyện Lê Giang thuộc phủ Thăng Hoa làm huyện Lễ Dương, huyện Hy Giang làm huyện Duy Xuyên. Kể từ thời điểm đó danh xưng hành chính huyện Duy Xuyên chính thức ra đời.

Trên hành trình khai lập của xứ Quảng, vùng đất Duy Xuyên đã tạo lập được các giá trị lịch sử, văn hoá, đóng góp lớn vào tiến trình của lịch sử Quảng Nam và lịch sử dân tộc, trở thành vùng đất giàu các giá trị lịch sử, văn hoá, truyền thống bậc nhất của tỉnh Quảng Nam. Năm 2024 đánh dấu chính thức 420 năm (1604-2024) sự ra đời của danh xưng và sự phát triển của vùng đất Duy Xuyên.

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Phan Xuân Cảnh – Chủ tịch UBND huyện Duy Xuyên cho biết, nhìn lại chặng đường hơn 600 năm trong lịch sử Đại Việt và lịch sử 420 năm danh xưng Duy Xuyên, trong sâu thẳm mỗi người dân Duy Xuyên luôn tự hào và mãi mãi ghi ơn những thế hệ tiền nhân khai khẩn, bảo vệ, xây dựng và phát triển vùng đất Duy Xuyên tươi đẹp như ngày nay. Và đây cũng là mốc thời gian để chúng ta tìm hiểu, nghiên cứu đầy đủ hơn, sâu sắc hơn và làm rõ nét hơn hệ giá trị của vùng đất, con người Duy Xuyên; về những đóng góp của Duy Xuyên trong tiến trình lịch sử tỉnh Quảng Nam nói riêng, lịch sử dân tộc nói chung, tạo tiền đề quan trọng để xây dựng và phát triển huyện Duy Xuyên trong thời kỳ hội nhập và phát triển.

Hội thảo sẽ được nghe các nhà khoa học, nhà nghiên cứu, nhà quản lý phân tích, thảo luận, nghiên cứu, đưa ra những nhận định giúp cho huyện có thêm nhiều tài liệu, tư liệu quý, những luận cứ khoa học dựa trên những nguồn tài liệu mới, tư duy mới và các góc nhìn, cách tiếp cận mới để nhận diện và tiếp tục làm sáng tỏ thêm vai trò lịch sử, văn hóa, giá trị của vùng đất, con người Duy Xuyên trong diễn trình 420 năm danh xưng Duy Xuyên. 

Kết quả của Hội thảo sẽ là động lực to lớn để Duy Xuyên tiếp tục phát huy giá trị lịch sử, văn hóa, truyền thống cách mạng để giáo dục truyền thống yêu nước cho cán bộ, đảng viên, Nhân dân, nhất là thế hệ trẻ, đồng thời khuyến nghị các giải pháp về cơ chế, chính sách, nguồn lực tài chính, khoa học công nghệ, nguồn nhân lực... góp phần đưa Duy Xuyên phát triển nhanh và bền vững.

Trình bày đề dẫn, PGS.TS Lưu Trang (Trường Đại học Sư phạm - Đại học Đà Nẵng) cho biết,  Hội thảo này là diễn đàn công bố kết quả nghiên cứu về các vấn đề về lịch sử, văn hoá, kinh tế xã hội và con người của vùng đất Duy Xuyên, cũng như đánh giá vị trí, vai trò của Duy Xuyên trong tiến trình lịch sử dân tộc. 

Với sự hưởng ứng nhiệt thành của các nhà khoa học, nhà quản lý, các chuyên gia, nhà nghiên cứu địa phương ở khắp cả nước, Ban Tổ chức Hội thảo đã nhận được 118 bài của 250 tác giả đến từ gần 60 cơ sở giáo dục đại học, viện nghiên cứu và các cơ quan quản lý khoa học... 

Đến nay, với quá trình thẩm định, phản biện nghiêm túc, chất lượng, cùng với giới hạn về dung lượng của sách kỉ yếu, Ban Tổ chức đã lựa chọn 49 bài báo (chiếm tỉ lệ 40%) đăng trong sách Kỉ yếu Hội thảo khoa học xuất bản có chỉ số ISBN. Các kết quả của Hội thảo tập trung vào 04 nhóm nội dung chính là Lịch sử mở đất, lập làng và dòng họ; Lịch sử đấu tranh và bảo vệ Duy Xuyên; Lịch sử xây dựng và phát triển kinh tế; Thành tựu văn hoá, tín ngưỡng và tôn giáo. 

“Với 49 công trình nghiên cứu 4 lĩnh vực nêu trên được đưa vào sách kỉ yếu, đã đem lại nhiều kết quả mới, có giá trị thực tiễn và khoa học. Mỗi công trình có thể có những đóng góp khác nhau, nhưng tất cả đều là những sản phẩm khoa học công phu, đáng tin cậy. Quan trọng hơn là các giá trị, sự định vị từ các công trình nghiên cứu này đã khẳng định được những đóng góp, vị thế và sự đồng hành của Duy Xuyên trong tiến trình lịch sử tỉnh Quảng Nam nói riêng, lịch sử dân tộc nói chung”.

Tại hội thảo, các nhà nghiên cứu đã trình bày báo cáo để làm rõ hơn về tiến trình hình thành và phát triển của vùng đất Duy Xuyên, tiêu biểu như các công trình “Diên cách lịch sử huyện Duy Xuyên (Quảng Nam) của nhóm tác giả Lê Thị Mai và Tăng Chánh Tín; Một số dòng họ nổi tiếng ở các làng cổ huyện Duy Xuyên của PGS.TS Nguyễn Văn Đăng; Nhận diện di sản văn hóa ở Duy Xuyên, Quảng Nam trong xây dựng quy hoạch bảo tồn, phát triển bền vững của TS. Nguyễn Mạnh Cường; Văn hóa sông Thu Bồn với việc khai thác giá trị phục vụ phát triển du lịch của huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam của TS. Lê Thị Thu Hiền…

Các đại biểu cũng đặt ra nhiều câu hỏi xung quanh các công trình nghiên cứu báo cáo tại Hội thảo nhằm làm sáng tỏ thêm những địa danh, dấu mốc lịch sử, văn hóa con người Duy Xuyên. 

Nhân dịp này, huyện Duy Xuyên và Đại học Đà Nẵng tổ chức khai mạc Không gian trưng bày Vùng đất Duy Xuyên qua di sản tư liệu Hán Nôm nhằm cung cấp cho các tầng lớp nhân dân những tư liệu lịch sử quý báu về tiến trình 420 năm hình thành danh xưng Duy Xuyên.