Hội thảo khoa học “Tư tưởng canh tân của nhà yêu nước Phan Châu Trinh”

Hội thảo dưới sự chủ trì của các đồng chí: Phan Việt Cường – Uỷ viên Ban chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh uỷ, Chủ tịch HĐND tỉnh; Lê Trí Thanh – Phó Bí thư Tỉnh uỷ, Chủ tịch UBND tỉnh; Trần Văn Tân – Phó Chủ tịch UBND tỉnh; Nguyễn Thanh Hồng – Giám đốc Sở VH,TT&DL; Dương Trung Quốc – Tổng thư ký Hội Khoa học lịch sử Việt Nam. Hội thảo có sự tham gia của các đồng chí nguyên lãnh đạo tỉnh, các đồng chí trong Ban Thường vụ Tỉnh uỷ, Thường trực HĐND, UBND, UBMTTQVN tỉnh, hơn 200 đại biểu khách mời, đại biểu gia tộc Nhà yêu nước Phan Châu Trinh và các nhà khoa học, nhà nghiên cứu.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, đồng chí Lê Trí Thanh- Chủ tịch UBND tỉnh, cho biết: Nhà yêu nước Phan Châu Trinh hiệu Tây Hồ, sinh ngày 09/9/1872 tại làng Tây Lộc, huyện Hà Đông, nay thuộc thôn Tây Lộc, xã Tam Lộc, huyện Phú Ninh, tỉnh Quảng Nam, một vùng quê giàu truyền thống yêu nước và hiếu học. Hòa mình với khí thế hừng hực đánh giặc, Phan Châu Trinh theo học võ với nghĩa quân Nghĩa hội Quảng Nam đến năm 1887. Sau khi cha mất, phong trào Nghĩa hội bị đàn áp, Phan Châu Trinh về quê tiếp tục đi học. Năm 1892, ông kết bạn với Huỳnh Thúc Kháng và Trần Quý Cáp khi theo học với thầy Mã Sơn - Trần Đình Phong, một nhà giáo có đức độ, chí khí, tận tâm đào tạo nhân tài cho Quảng Nam để sau này có điều kiện giúp dân, cứu nước. 

Tại trường thi Bình Định, Phan Châu Trinh viết bài thơ "Chí thành thông thánh", bài xìch lối học, khoa cử từ chương. Tiếp tục vào Nam, các ông đến Cam Ranh tìm hiểu sự tiến bộ của kỹ thuật văn minh phương Tây. Khi vào Bình Thuận, Phan Châu Trinh cùng các nhân sỹ hô hào duy tân, cải cách, thành lập công ty Liên Thành và trường Dục Thanh. Tại Phan Thiết, mặc dù bị bệnh, ông vẫn gắng sức tuyên truyền những tư tưởng mới về dân chủ, tự cường. Sau đó, ông về Quảng Nam và đến đầu năm 1906, ông có chuyến ra Bắc, chuẩn bị thành lập cơ sở duy tân tại Hà Nội, rồi lên Yên Thế, tìm hiểu hoạt động chống Pháp của lãnh tụ Hoàng Hoa Thám; sau đó sang Trung Quốc, Nhật Bản gặp Phan Bội Châu, đồng thời tìm hiểu chính sách duy tân của nước Nhật . 

Trên hành trình bôn ba trong nước, Phan Châu Trinh không ngừng truyền bá tư tưởng dân chủ, dân quyền với mục đích cuối cùng là giải phóng dân tộc, cứu dân thoát khỏi ách nô lệ. Với ảnh hưởng ấy, Phong trào Duy tân đã thu hút đông đảo các nhân sĩ yêu nước. Phan Châu Trinh luôn hết mình cổ xúy và đi đầu trong các cuộc vận động Nhân dân hưởng ứng các phong trào cắt tóc ngắn, dùng hàng nội, mặc đồ âu, học chữ quốc ngữ, bài trừ mê tín dị đoan..., nhờ đó, phong trào đã trở thành hành động phát triển mạnh trong quần chúng Nhân dân. Với tư tưởng tự tôn dân tộc, Phan Châu Trinh vận động "Dĩ thương hợp quần", thành lập nhiều thương hội để tập hợp những người yêu nước, lo cho dân giàu, nước mạnh; trong đó, Quảng Nam là nơi đầu tiên thực nghiệm chủ trương này với Hiệp thương Công ty ở Hội An, Thương học Công ty ở Tiên Phước, nhiều đồn điền khai khẩn ở Điện Bàn, Đại Lộc, Quế Sơn... được thành lập. Về dân trí, các trường học duy tân được tổ chức, trong đó tập trung nhiều nhất tại Quảng Nam như ở Diên Phong, Phước Bình, Phú Lâm, Đại Lộc... Với sự thành công của các mô hình cải cách tiến bộ này, các nhân sĩ yêu nước ở tỉnh thành đã học tập, tiếp thu và nhân rộng mô hình ra cả nước. 

Những năm tiếp theo, nền tảng tư tưởng dân chủ, dân sinh được bén rễ ở nông thôn và dưới ảnh hưởng hoạt động của Nhà yêu nước Phan Châu Trinh, Nhân dân không thể chịu nổi áp bức, cường quyền, cuộc sống lầm than cơ cực, đã nhất tề vùng lên; phong trào chống sưu thuế là kết quả tất yếu của Phong trào Duy tân do Nhà yêu nước Phan Châu Trinh khởi xướng. Điều đặc biệt là phong trào có quy mô lớn nhất được khởi phát từ chính quê hương Quảng Nam vào năm 1908. Từ Quảng Nam, Phong trào nhanh chóng lan ra khắp nơi, từ Thanh Hóa cho đến Bình Thuận. Lần đầu tiên trong lịch sử, có những cuộc biểu tình nổi dậy đòi dân sinh, dân chủ thể hiện sức mạnh của quần chúng Nhân dân lao động, làm rung động cả chính quyền thực dân và phong kiến tay sai. Lúc bấy giờ, khắp nơi trong cả nước đã tung các truyền đơn, khẩu hiệu phát huy tinh thần của Nhân dân Quảng Nam "Gan thay dân Quảng Nam. Oanh liệt thay dân Quảng Nam"!

Hơn 20 năm hoạt động cứu nước, Nhà yêu nước Phan Châu Trinh đã cống hiến trọn cuộc đời mình cho Nhân dân, cho dân tộc, từ bị giam cầm trong lao tù, vất vả lao động kiếm sống nơi đất khách quê người và lúc trở về cõi vĩnh hằng nhưng trong lòng vẫn mong cho dân tộc được độc lập, Nhân dân được ấm no, hạnh phúc. Với tấm lòng yêu nước, thương dân ấy, Nhân dân Việt Nam đã ghi tạc hình ảnh nhà yêu nước đi tiên phong trong phong trào canh tân, dân sinh, dân chủ. 

Năm 2022, di tích lịch sử quốc gia Địa điểm Nhà lưu niệm Phan Châu Trinh được UBND tỉnh phê duyệt chủ trương đầu tư Tu bổ, mở rộng với tổng mức đầu tư 30 tỷ đồng từ ngân sách tỉnh và Lễ dâng hương, thực hiện nghi thức khởi công dự án tu bổ, nâng cấp, mở rộng di tích Địa điểm Nhà lưu niệm Phan Châu Trinh đã được tổ chức sáng ngày hôm nay, 09/9/2022.

"Hội thảo “Tư tưởng canh tân của Nhà yêu nước Phan Châu Trinh" nhận được hơn 60 tham luận của các nhà khoa học, nhà nghiên cứu đến từ các cơ quan trên khắp mọi miền đất nước. Sau quá trình nghiên cứu, phản biện, Ban Tổ chức đã biên tập, lựa chọn được 50 bài tham luận mời tham dự Hội thảo. Các bài tham luận Hội thảo lần này tập trung vào những nội dung chính như: Con đường hình thành và bối cảnh lịch sử tác động đến việc hình thành tư tưởng của Nhà yêu nước Phan Châu Trinh. Tư tưởng canh tân của Nhà yêu nước Phan Châu Trinh. Phát huy giá trị tư tưởng canh tân của Nhà yêu nước Phan Châu Trinh trong giai đoạn hiện nay" đồng chí Lê Trí Thanh, cho biết thêm.