Mỹ Sơn: Hình mẫu trong bảo tồn và phát huy giá trị di sản

Từ một di tích bị tàn phá bởi thời gian và chiến tranh, khu đền tháp Mỹ Sơn ngày nay không còn là những tàn tích hoang phế mà đã trở thành một quần thể kiến trúc Chămpa với dáng vẻ ban đầu. Tiêu biểu trong công tác bảo tồn là Dự án tu bổ nhóm tháp G, thuộc Chương trình hợp tác ba bên giữa Chính phủ Italia, UNESCO và Việt Nam. Từ năm 2011 đến năm 2015, Viện Bảo tồn Di tích đã triển khai Dự án trùng tu tháp E7. Ngoài ra, dự án bảo tồn, tôn tạo các nhóm đền tháp A, H, K tại khu di tích Mỹ Sơn cũng nhận được sự hỗ trợ từ Chính phủ Ấn Độ. Công trình xây dựng Nhà trưng bày nghiên cứu giới thiệu Mỹ Sơn được tài trợ bởi tổ chức JICA của Nhật Bản.

Giám đốc Ban quản lý DSVH Mỹ Sơn Nguyễn Công Khiết cho biết, trong 25 năm Khu đền tháp Mỹ Sơn được UNESCO vinh danh di sản văn hóa của nhân loại, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, sự hỗ trợ cả về tài chính, nhân lực và công nghệ của các tổ chức quốc tế và các nước như Nhật Bản, Italia, Ấn Độ, Ba Lan… tỉnh Quảng Nam, chính quyền huyện Duy Xuyên, cộng đồng đã có nhiều đóng góp hết sức tích cực chung tay gìn giữ và bảo tồn di sản vô giá này cho thế hệ hôm nay và mai sau.

Từ những ngày đầu Mỹ Sơn khoát lên mình danh hiệu Di sản Văn hóa Thế giới các cấp lãnh đạo đã xác định công tác bảo tồn phải đặt lên hàng đầu, bảo tồn nhưng không mâu thuẩn với phát huy, bảo tồn hiệu quả và phát huy tích cực. Bảo tồn và phát huy đúng hướng phải là cách bảo tồn tối ưu nhất, hiệu quả nhất sao cho di tích được giữ nguyên giá trị gốc, đảm bảo tính xác thực nhất trên cơ sở các nguyên tắc bảo tồn theo Công ước, Hiến chương Liên Hiệp quốc và Luật Di sản văn hóa Việt Nam.

Nhiều chương trình, kế hoạch, mục tiêu phát triển được vạch ra, các nghiên cứu khoa học, trùng tu, khảo cổ được tiến hành đồng bộ. Trong đó, lấy công tác hợp tác quốc tế làm trọng tâm với nhiều chương trình, dự án. Vì vậy đã đạt được những kết quả hết sức quan trọng, có ý nghĩa nổi bật trong việc trùng tu di tích Chăm ở miền Trung Việt Nam, trở thành hình mẫu trùng tu trong cả nước.

“Sau 25 năm nổ lực không ngừng, chúng ta vui mừng nhận thấy công tác bảo tồn và phát huy giá trị Khu di sản thế giới Mỹ Sơn đã có được những thành công vượt bậc, Mỹ Sơn phát triển theo hướng tích cực, bền vững. Từ một vùng đất hoang vắng, một di tích bị bỏ quên trong suốt thời gian dài đổ nát của những bom đạn chiến tranh tàn phá, Mỹ Sơn đã bừng tỉnh, trở thành điểm sáng của công tác trùng tu, tôn tạo và thu hút khách du lịch. Giá trị Mỹ Sơn ngày một quan trọng trong đời sống chính trị KT - XH huyện nhà, là niềm tự hào của Nhân dân, là sức mạnh mềm ảnh hưởng văn hóa đến bên ngoài” – ông Nguyễn Công Khiết, Giám đốc Ban quản lý DSVH Mỹ Sơn nhấn mạnh.

Bên cạnh việc bảo tồn các giá trị văn hóa vật thể, những giá trị văn hóa phi vật thể của Mỹ Sơn cũng được chú trọng và phát huy. Đội văn nghệ dân gian Chăm, nay là Phòng Văn hóa Nghệ thuật Dân gian Chăm, không ngừng phát triển, bổ sung các chương trình biểu diễn múa dân gian độc đáo. Những hoạt động này thu hút du khách, đồng thời gìn giữ và bảo tồn vốn quý văn hóa truyền thống, góp phần tạo ra các sản phẩm du lịch văn hóa đặc trưng của Mỹ Sơn.

Với những nỗ lực không ngừng, lượng du khách đến với Di sản Văn hóa Thế giới Mỹ Sơn đã tăng mạnh trong những năm qua, với mức tăng trưởng bình quân hàng năm đạt trên 10%. Điều này tạo nguồn lực quan trọng cho công tác quản lý, trùng tu, hoàn thiện hạ tầng và phát triển các loại hình du lịch mới, phù hợp với không gian Di sản.

Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hồ Quang Bửu, với những thành tựu đạt được của Mỹ Sơn trong suốt 25 năm qua, cần đưa ra những định hướng để khu di tích này tiếp tục phát huy kết quả đạt được.

Đến nay ở nước ta, duy chỉ có Quảng Nam là tỉnh có đến 3 danh hiệu thế giới được UNESCO công nhận, bao gồm 2 Di sản văn hóa thế giới là Đô thị cổ Hội An và Khu Đền tháp Mỹ Sơn và 1 Khu Dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm - Hội An.

Cả 2 di sản văn hóa thế giới là Đô thị cổ Hội An và Khu Đền tháp Mỹ Sơn cùng được UNESCO công nhận vào ngày 4/12/1999. Điều đó càng thêm khẳng định chiều sâu văn hóa với nhiều đặc tính độc đáo, nổi trội, đậm đà bản sắc của mảnh đất Quảng Nam, là niềm tự hào của người dân thành phố Hội An và huyện Duy Xuyên.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hồ Quang Bửu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tranh thủ các nguồn lực hỗ trợ trong và ngoài nước để tiếp tục đạt được những thành công lớn hơn trong bảo tồn và phát huy giá trị của Di sản Văn hóa độc đáo này.

Sau 25 năm nỗ lực bảo tồn, Mỹ Sơn đã thành công trong việc giải quyết hài hòa giữa bảo tồn và phát huy giá trị Di sản Thế giới. Quá trình này đã giúp Mỹ Sơn phát triển theo hướng bền vững và tích cực. Từ một vùng đất hoang vắng, một di tích bị bỏ quên trong suốt thời gian dài bị tàn phá bởi chiến tranh, Mỹ Sơn đã trở thành một điểm sáng trong công tác trùng tu và tôn tạo di tích, thu hút đông đảo khách du lịch trong nước và quốc tế.